Diertjes in het aquarium

Opstartwormpjes of Detrituswormpjes

Detrituswormpjes hebben we bijna allemaal wel eens gezien in het aquarium, het zijn kleine witte wormpjes die men soms aan een ruit ziet hangen. Bij een explosie van deze wormpjes kan het voorkomen dat er wel honderden tegelijk aan de ruit geplakt zitten, wat voor aquariumliefhebbers een opvallend gezicht kan zijn.

De meeste mensen kennen ze als opstartwormpjes. De naam doet vermoeden dat ze er alleen zijn wanneer je net begint met het opstarten van een nieuw aquarium. Dit is echter een misvatting, aangezien ze eigenlijk altijd wel aanwezig zijn in het aquarium en hun leven doorbrengen in het bodemsubstraat. Hoe meer voedsel er voor hen beschikbaar is, hoe groter hun aantallen zullen worden. Wanneer men een aquarium net opstart, is er vaak een overvloed aan voeding voor deze diertjes aanwezig in de omgeving. Dit komt doordat er nog geen concurrentie is van vissen of andere bewoners die normaal gesproken veel van deze voedingsstoffen zouden verbruiken. Hierdoor zien we ze meestal in grotere aantallen in pas opgestarte aquaria.

Ze zijn er echter bijna altijd wel, maar omdat ze in het substraat leven, blijven ze meestal onopgemerkt. Pas als ze naar boven komen, worden ze zichtbaar, maar dan dienen ze vaak meteen als smakelijke hapjes voor de vissen, die ze met veel genoegen opeten.

Verder zijn deze wormpjes volledig onschuldig. Ze brengen geen schade toe en vormen absoluut geen bedreiging voor de andere bewoners van het aquarium, waardoor ze geen reden tot zorg hoeven te zijn.

Platwormen of Rhabdoecola wormen

Dit zijn witte wormpjes die sterk lijken op Planaria, beide behoren dan ook tot de platwormen en zijn eveneens wit van kleur. Op de getoonde foto lijkt hij groen, maar ze zijn echt wit en dat is duidelijk te zien onder normale omstandigheden. Een opvallend verschil tussen deze twee soorten is vooral dat Planaria een kenmerkende driehoekige kop heeft, terwijl de Rhabdoecola juist een ronde kopvorm laten zien. Hierdoor zijn ze toch eenvoudig van elkaar te onderscheiden, ondanks hun gelijkaardige witte kleur en classificatie binnen dezelfde familie. Dit maakt het makkelijker om ze met het blote oog uit elkaar te houden als je goed kijkt.

Deze platwormen vormen geen enkele bedreiging of gevaar voor aquariumbewoners, aangezien ze onschadelijk zijn. Bovendien zien de meeste vissen deze wormen als een smakelijk en aantrekkelijk hapje, waardoor ze eerder een bron van voeding vormen dan een probleem. Het is dus niet nodig om je zorgen te maken als je ze in je aquarium aantreft.

Ze bestrijden met Flubenol, zoals je dat bij Planaria zou kunnen doen, heeft in het geval van deze wormen weinig zin, omdat ze daar ongevoelig voor zijn. De beste aanpak is om ze gewoon te laten zitten, omdat de vissen ze uiteindelijk vanzelf opeten. Daarnaast kan men ook overwegen om wat minder te voeren. Door de hoeveelheid voedsel te beperken, hebben de wormen namelijk geen toegang meer tot voedsel, en zullen ze daardoor langzamerhand vanzelf uit je aquarium verdwijnen.

Cyclops

​

Cyclopen zijn te vinden in sloten, vijvers en in aquaria. Op de foto zie je een vergrote weergave van een Cyclops (links) en van een Cyclops met eitjes (rechts).

Deze diertjes voeden zich met algen en zijn volledig ongevaarlijk voor het leven in je aquarium. Sterker nog, hun aanwezigheid wijst op een goede waterkwaliteit én ze dienen als uitstekend levend voedsel voor de vissen. Met een grootte van slechts 2 tot 3 millimeter variëren hun kleuren van wit en bruin tot groen en geel. Toch zul je ze zelden zien, zelfs als ze aanwezig zijn in het aquarium, omdat de vissen ze beschouwen als een ware delicatesse.

Cyclops worden vaak gezien in aquaria die uitsluitend garnalen bevatten, omdat garnalen geen Cyclops eten. Hierdoor worden Cyclops vaak als ongewenste en zelfs gevaarlijke diertjes beschouwd. In werkelijkheid doen ze de garnalen niets, maar hun aantal kan wel snel toenemen. Heeft u er te veel in uw aquarium? Dan kunt u voor een paar dagen een paar kleine vissoorten toevoegen. Deze vissen zullen de Cyclops graag eten en het probleem aanpakken. Als u jonge visjes heeft, zijn deze ook een uitstekende optie. De jonkies profiteren van het voedzame voedsel en groeien er snel van op.

Libellenlarve en Waterjufferlarve

​

De larven van libellen en waterjuffers lijken sterk op elkaar. Door het grote aantal verschillende soorten kunnen ze qua vorm en kleur afwijken van de voorbeelden op de getoonde foto's. Als u er eentje in uw aquarium aantreft, verwijder deze dan direct. Het zijn namelijk agressieve roofdieren die jagen op uw vissen, garnalen en zelfs jonge kreeften. Hoewel deze dieren officieel beschermd zijn en niet gedood mogen worden, dient u ze volgens de regels naar een vijver of ander openbaar water te brengen en daar vrij te laten. In de praktijk gebeurt dit echter zelden, maar we willen het toch graag benadrukken.

Het verschil tussen de libellenlarve en de waterjufferlarve:

Waterjufferlarve:

• 3 paar poten.

• Bruin of zwart tot groen lichaam .

• Tot zo'n 3 cm.

• Duidelijke kop met bolle ogen.

• Lang achterlijf met 3 bladvormige uitsteeksels.

• Kunnen korte stukjes zwemmen (kronkelend).

Libellenlarve:

• 3 paar poten.

• Bruin of zwart tot groen lichaam.

• Tot zo'n 4 cm.

• Duidelijke kop met bolle ogen.

• Rond of lang achterlijf met stekels. 

• Kunnen niet zwemmen.

Een veelgestelde vraag wanneer men een libellenlarve of waterjufferlarve in het aquarium aantreft, is: "Hoe komt die in mijn aquarium terecht?" Dit gebeurt vaak bij het introduceren van nieuwe aquariumplanten, waar een larve of eitje tussen verstopt kan zitten. Ook kunnen larven meekomen via levend voer. Controleer daarom altijd zorgvuldig nieuwe planten en levend voer voordat u deze aan uw aquarium toevoegt.

Om larven te bestrijden, is het noodzakelijk ze handmatig te vangen. Chemische middelen tegen larven zijn niet geschikt, omdat deze ook schadelijk zijn voor garnalen en kreeften. Houd er rekening mee dat deze larven zich meestal goed verstoppen. Als u er één ziet, is de kans groot dat er meerdere aanwezig zijn. Inspecteer uw aquarium daarom grondig en blijf alert.

Planaria

​

Planaria zijn platwormen die regelmatig in aquaria worden aangetroffen. Er zijn ongeveer 200 soorten die leven in zoetwateromgevingen. De soort die op de foto’s wordt getoond, is de meest voorkomende in aquaria. Deze wormen worden ongeveer 15 millimeter lang en hebben een witte kleur. Ze zijn eenvoudig te herkennen aan hun kenmerkende driehoekige kop. Planaria planten zich voort via eitjes, die opmerkelijk bestand zijn tegen vorst, droogte en hoge temperaturen. Hoewel ze vaker in aquaria voorkomen dan men misschien denkt, blijven hun aantallen meestal beperkt en vormen ze doorgaans geen probleem. Deze platwormen kunnen op verschillende manieren in het aquarium belanden. Ze worden vaak meegebracht via aquariumplanten, bodembedekking, slakken, andere dieren, of het water zelf. Daarnaast kunnen de eitjes aanwezig zijn in levend of diepvriesvoer.

Planaria kunnen best nuttig zijn in een aquarium. Ze voeden zich met afval, zoals voedselresten en dierlijk afval, waaronder dode vissen. Echter, in een aquarium waar garnalen leven, kunnen ze ook schadelijk worden. Ze eten soms garnalen die net verveld zijn of jonge garnalen, wat een minder gewenste eigenschap van planaria is.

Wanneer er veel wordt gevoerd, vooral met dierlijk voer, kan er een ware explosie van planaria ontstaan. Dit kan voor de aquariaan behoorlijk vervelend worden. In grote aantallen kunnen ze problemen veroorzaken voor slakken, vissen en andere bewoners. Bij slakken kunnen planaria via de opening het slakkenhuis binnendringen. Bij vissen nestelen ze zich vaak in de kieuwen, waar ze zelfs nog deels zichtbaar uit kunnen hangen.

Er zijn verschillende manieren om planaria in uw aquarium te bestrijden. Hieronder vindt u de meest gebruikte methoden:

1. Voervermindering: Door uw vissen en andere aquariumbewoners minder voer te geven, kan het aantal planaria afnemen. Deze methode is echter niet volledig effectief, omdat planaria bij voedseltekort in een soort rusttoestand (stase) kunnen gaan en zonder voedsel kunnen overleven. Zodra de omstandigheden verbeteren, kan er alsnog een nieuwe uitbraak van planaria plaatsvinden.

2. Handmatig verwijderen: U kunt planaria handmatig wegvangen of opzuigen met een slang. Hoewel dit een praktische aanpak is, is het niet mogelijk om alle planaria hiermee te verwijderen.

3. Inzet van (roof)vissen: Sommige vissen, zoals de Trichogaster Trichopterus (ook wel Blauwe Spat of Blauwe Goerami genoemd), staan bekend om hun eetlust voor planaria. Deze vis is doorgaans compatibel met andere aquariumbewoners. Houd er echter rekening mee dat veel andere roofvissen ook uw garnalen en kleinere vissen als voedsel kunnen zien.

4. Gebruik van chemische middelen: Er zijn diverse producten beschikbaar voor de bestrijding van planaria, zoals Flubenol, Panacur en No-Planaria van Biomax. Deze middelen kunnen effectief zijn, maar let op mogelijke bijwerkingen.

Belangrijk: Houd er rekening mee dat Flubenol alle slakken in uw aquarium doodt, terwijl Panacur veel slakkensoorten aantast. Ook No-Planaria is niet veilig voor alle slakkensoorten. Gebruik deze middelen daarom met voorzichtigheid en houd de impact op andere aquariumbewoners in de gaten.

Hydra

​

In het aquarium kunnen we drie soorten Hydra aantreffen: de Hydra fusca, Hydra viridis (Groene Hydra) en Hydra vulgaris. Hoewel ze allemaal dezelfde voedings- en omgevingsbehoeften hebben, verschillen ze licht in uiterlijk. Een Hydra heeft 4 tot 12 tentakels waarmee ze prooien vangen, en ze kunnen tot 3 centimeter lang worden. De tentakels zijn uitgerust met netelcellen die de prooi verlammen. Hydra’s planten zich op verschillende manieren voort, waaronder door deling. Wanneer een Hydra bijvoorbeeld doormidden wordt getrokken, zullen beide helften zich herstellen en zelfstandig verder leven. Daarnaast zijn Hydra’s tweeslachtig (hermafrodiet) en kunnen ze zonder een partner eitjes produceren. Deze eitjes kunnen in rust op de bodem blijven liggen en komen pas uit wanneer de omstandigheden ideaal zijn.

Hydra’s voeden zich onder andere met watervlooien, cyclops, vislarven en jonge garnaaltjes. Ze kunnen het aquarium binnendringen via planten, hout, levend voer, diepvriesvoer en andere introductiemethoden.

Om hydra te bestrijden, zijn er verschillende methoden beschikbaar:

1. Vissoorten die hydra eten: Sommige vissen, zoals Molly's en labyrintvissen, eten graag hydra. Hoewel ze kunnen helpen om de populatie onder controle te houden, is volledige uitroeiing vaak lastig. Dit komt doordat hydra-eitjes in het aquarium blijven en later opnieuw uitkomen.

2. De grote poelslak: Deze slak is een natuurlijke vijand van hydra en kan de populatie eveneens beperken. Net als bij vissen, zullen de hydra-eitjes echter blijven bestaan, waardoor volledige eliminatie niet gegarandeerd is.

3. Chemische middelen: Het gebruik van Flubenol is een effectieve manier om de hydra volledig uit te roeien. Houd er echter rekening mee dat dit middel ook schadelijk is voor slakken, mocht je die in je aquarium hebben.

Springstaartjes

​

Springstaartjes worden vaak gezien terwijl ze "springen" op het wateroppervlak van een aquarium. Er bestaan meer dan 7.000 soorten, verdeeld over verschillende families.

Deze kleine diertjes zijn uitstekende opruimers. Ze voeden zich met micro-organismen, organisch afval, schimmels en andere kleine deeltjes. Springstaartjes zijn piepklein, met een grootte variërend van 0,2 tot 1,5 mm, afhankelijk van de soort. Ze hebben een kenmerkende staart die normaal gesproken is opgevouwen en vastgehaakt zit. Wanneer ze een specifieke beweging maken, schiet deze staart los, waardoor het diertje gelanceerd wordt en "springt".

Als je springstaartjes in je aquarium aantreft, is dat vaak een teken van een teveel aan organisch afval of schimmelvorming op of net boven het wateroppervlak. Door deze afvalstoffen te verwijderen, verdwijnt hun voedselbron dan zullen de springstaartjes ook vanzelf verdwijnen.

Verder zijn springstaartjes volledig onschadelijk voor het leven in je aquarium en zeer nuttig bij het opruimen van organisch afval. Ze dragen bij aan een gezondere omgeving in je aquarium.

Mosselkreeftje

Mosselkreeftjes komen voornamelijk voor in zoutwater, maar ze worden ook regelmatig in zoetwater aangetroffen.

Wanneer je levend voer, zoals watervlooien, zelf vangt, zitten daar vaak ook mosselkreeftjes tussen. Dat is absoluut geen probleem, want vissen eten ze graag op. Met het blote oog zijn ze te herkennen als kleine ovale diertjes die zich met kleine sprongetjes voortbewegen. Ze zijn ongeveer 1 tot 2 millimeter groot.

Mosselkreeftjes voeden zich voornamelijk met organisch afval en dragen zo bij aan het schoonhouden van het aquarium. Je ziet ze vaak in aquaria met garnalen, omdat daar regelmatig te veel voer blijft liggen en de garnalen geen bedreiging voor hen vormen. In feite helpen mosselkreeftjes de garnalen bij het opruimen van voedselresten. Ze zijn niet schadelijk, zelfs niet voor jonge garnalen.

Als je mosselkreeftjes in je garnalenaquarium hebt en ze wilt verwijderen, kan dat een uitdaging zijn vanwege hun taaiheid. Met een goed filtersysteem is het vaak wel al voldoende om de populatie onder controle te houden. Dankzij hun dubbele schelpstructuur zijn ze zeer bestand tegen medicatie en pesticiden. Zelfs als volwassen mosselkreeftjes sterven, worden de ongeboren jongen beschermd door deze schelp, wat hen beschermt tegen bijna alle externe invloeden, behalve roofdieren. Zodra de omstandigheden weer gunstig zijn, komen ze gezond en wel tevoorschijn.

Bloedzuiger

​

Er zijn veel verschillende soorten bloedzuigers (ongeveer 300 in totaal), en ze komen vaak in het aquarium terecht doordat ze meeliften met bijvoorbeeld zelf gevangen levend voer. Daarnaast kunnen ze ook vast hebben gezeten aan nieuw gekochte planten, wat een andere veelvoorkomende manier is waarop ze in het aquarium belanden.

De visbloedzuiger valt ook daadwerkelijk vissen aan, en als men deze dus in het aquarium heeft zitten, moet deze direct worden verwijderd om de gezondheid van de vissen te waarborgen. Het is belangrijk om hier alert op te zijn, omdat een visbloedzuiger ernstige schade kan toebrengen aan de vissen in uw aquarium door zich vast te hechten en bloed te onttrekken.

Als de visbloedzuiger nog niet op een vis zit, maar bijvoorbeeld aan een plant hangt of op de bodem rondkruipt, kan men hem relatief eenvoudig met een netje vangen en uit het aquarium verwijderen. Zit hij echter al vast op een vis, dan moet men uiterst voorzichtig te werk gaan door hem met een stompe pincet van de vis los te maken. Daarbij is het van groot belang dat men de visbloedzuiger niet verwondt, omdat het opgezogen bloed anders meteen weer terug in de vis kan terechtkomen, wat schadelijk kan zijn voor de gezondheid van de vis.

In de handel zijn ook verschillende soorten anti-wormmiddelen te koop, maar wees daar altijd voorzichtig mee en zorg ervoor dat u eerst zorgvuldig de bijsluiter leest. Controleer of het middel daadwerkelijk geschikt is voor uw specifieke aquarium en de daarbij behorende bewoners, om te voorkomen dat u onbedoeld schade aanbrengt aan de delicate balans binnen uw aquariumomgeving.